nhạc podcast

Podcast chỉ có phần nghe nên âm thanh là vô cùng quan trọng, bên cạnh việc đảm bảo chất lượng âm thanh, ghi âm tốt thì âm nhạc cũng có thể góp phần dẫn dắt cảm xúc người nghe.
Thông thường một podcaster sẽ cân nhắc tới nhạc cho phần intro, outro rồi đến cả musicbed (nhạc nền) và sound effects (hiệu ứng âm thanh) để thông điệp trong podcast được truyền tải không chỉ rõ hơn mà còn thêm phần sống động với người nghe.
Nếu bạn phát radio trong nước hay trong khuôn khổ khu phố hoặc trường học thì đã đành, mức độ phủ sóng của một tập podcast lại thuộc phạm vi toàn cầu khi nó được đăng tới các ứng dụng như Apple Podcast và Spotify, vì thế khi chọn nhạc cho podcast, chúng ta phải cân nhắc tới bản quyền nhạc. Và hơn cả bản quyền nhạc, podcaster cũng phải cân nhắc trong các thư viện nhạc không có bản quyền ví dụ như “Royalty-free music” thì đâu là bài nhạc được cho phép sử dụng trong podcast.
Có một sự khác biệt giữa nhạc dùng trong video và podcast, phần vì ở video luôn có phần credit có nêu tên tác giả, phần vì video là một dạng truyền thông lâu đời và bền bỉ hơn so với podcast nên các thư viện nhạc đa phần đã có các license (giấy phép) cho loại này. Lí do nữa là vì các tập podcast được đăng trên các ứng dụng chưa có sự quản lý chặt chẽ và số lượng podcast nào có thương mại hoặc không cũng khá lẫn lộn, nên với các nhà sản xuất âm nhạc, lựa chọn tốt nhất cho họ là tạo bản quyền nhạc cho video và podcast riêng.
Chính vì những phức tạp không ngờ đó, bài viết này mình sẽ nói về dùng nhạc cho podcast sao cho chuẩn kèm trả lời câu hỏi ‘kho nhạc YouTube có được dùng cho podcast không?’ và phần 2 là những nguồn để tìm nhạc cho podcast.

Phần I: Nhạc nào được sử dụng cho podcast

Khái niệm “Podsafe Music”
Một keyword khi tìm nhạc cho podcast bạn nên biết đó là “Podsafe Music”. Theo Wikipedia thì Podsafe là một thuật ngữ được tạo ra trong cộng đồng podcasting để chỉ bất kỳ tác phẩm nào, thông qua việc cấp phép của nó, đặc biệt cho phép sử dụng tác phẩm đó trong podcasting, bất kể những hạn chế mà tác phẩm tương tự có thể có ở các lĩnh vực khác. Ví dụ, một bài nhạc có thể được phép sử dụng trong podcast nhưng trong các hình thức khác như radio, truyền hình, thậm chí cả để dùng cho cá nhân thôi cũng phải mua bản quyền.Vậy nhạc gì thì được coi là Podsafe?

Royalty Free music
Dù có chữ “Free” nhưng không có nghĩa là miễn phí. Bạn sẽ vẫn phải trả tiền bản quyền để dùng loại nhạc này, bạn có thể dùng bản nhạc đã mua theo cách bạn muốn, nghĩa là có thể sửa nhạc cho phù hợp và với thời gian trong giấy phép thỏa thuận.
Phần lớn các nhạc sỹ/nhà sản xuất sẽ cho bạn lifetime license nghĩa là bản quyền trọn đời, trong khi một số trang cần trả subscription (phí đăng ký, thường tính theo tháng) thì họ sẽ cho bạn sử dụng nhạc trong thời gian bạn trả tiền dịch vụ cho họ. Điều này không có nghĩa bạn phải bỏ hết nhạc ở tập cũ đi, mà là bạn không được thêm nhạc vào các tập mới tính từ thời điểm hủy đăng ký.

Creative Commons Music
Có nhiều loại giấy phép Creative Commons. Hầu hết cho phép bạn sử dụng một bản nhạc miễn phí mà không cần xin phép, miễn là bạn credit lại tác giả. Khác với những loại giấy phép khác thì một số giấy phép Creative Commons cho phép sử dụng với các nội dung có tính thương mại. Tuy nhiên, bạn nên đọc kỹ giấy phép để chắc chắn.

Public Domain Music
Đây là loại nhạc xưa xửa xừa xưa mà không có ai giữ quyền sử dụng nó nữa. Nó còn có tên gọi khác là “Out of Copyright”, cái tên này thể hiện rõ tính chất loại nhạc này. Đa phần là nhạc cổ điển. Nhưng không hẳn là bạn muốn dùng nó thế nào cũng được, vẫn có những hạn chế và luật lệ. Ví dụ:

• Luật sở hữu copyright là khác biệt giữa các nước. Nôm na thì như người bạn mình mở nhạc cổ điển trong quán ăn ở Đức, bật đĩa mà vẫn bị yêu cầu trả phí. Trong khi loại nhạc đó nếu bật ở Anh thì thoải mái. Một số nước như Đức, Mỹ, Áo, etc… họ có luật rất nghiêm khắc. Tuy nhiên với một thứ như podcast, được phát ở toàn cầu thì bạn nên cân nhắc thật kỹ.
• Bản nhạc bản dùng có thể dựa trên một bản gốc nhưng không phải là bản nguyên thủy ban đầu nên bản nhạc mới có thể vẫn có copyright. Ví dụ như một bản nhạc của Beethoven nhưng lại được chơi và phối lại bởi một giàn nhạc giao hưởng trong thời gian gần đây thì người sản xuất hoặc nhà thu âm của bản này sẽ giữ tác quyền.

Nói chung mình không khuyên dùng loại này vì bạn phải tìm hiểu pháp lý khá lằng nhằng.Để hiểu rõ thêm về các khái niệm bản quyền trong âm nhạc, mời bạn tham khảo thêm trên trang về luật bản quyền, ví dụ bài viết này: [Hiểu đúng về bản quyền âm nhạc] (https://trungtambaovequyentacgia.vn/hieu-dung-ve-ban-quyen-am-nhac/#:~:text=Royalty Free,-Từ xưa%2C mỗi&text=Tức là loại giấy phép,intro của một Công trình.)

Có nên dùng nhạc từ YouTube?
Hiện tại có nhiều kênh Podcast tiếng Việt đang sử dụng những bản nhạc khá quen thuộc được lấy từ YouTube và đây cũng là nguồn đầu tiên được cân nhắc khi các bạn bắt đầu làm podcast. Vậy liệu có thể dùng nhạc từ YouTube cho podcast hay không? Cùng nhìn vào hướng dẫn sử dụng từ Google nhé

Theo gợi ý sử dụng của YouTube thì chỉ nói tới việc dùng nhạc từ Thư viện nhạc của họ cho video được phát trên YouTube. Trong tất cả phần Điều khoản sử dụng của YouTube không có phần nào đề cập tới việc dùng nội dung của YouTube trên các nền tảng media khác. Điều này đồng nghĩa với việc họ chỉ có thể đảm bảo cho bạn sử dụng Thư viện Nhạc của họ với các nội dung bạn đăng trên YouTube mà thôi. Không có nghĩa là bạn không thể lấy nhạc từ YouTube cho podcast, nhưng nếu có vấn đề gì xảy ra thì bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Nếu tác giả của bài nhạc bạn dùng chỉ muốn sản phẩm của họ được YouTube users sử dụng chứ không phải ở các nền tảng media khác như podcast, họ hoàn toàn có quyền kiện bạn, đồng nghĩa với việc họ sẽ liên hệ với các trang bạn đang đăng podcast như Spotify và Apple Podcast để yêu cầu bạn gỡ bỏ những nội dung có vi phạm bản quyền.
Ngay cả khi bạn đăng Video podcast trên YouTube chứ không ở các nơi khác và dùng nhạc trên Library của YouTube thì cũng có 1 nguy cơ một ngày bản nhạc đó được tác giả đăng ký bản quyền và bỏ khỏi Thư viện nhạc miễn phí. Bạn không biết tin này để đổi nhạc hoặc gỡ video đó trước khi tác giả report thì bạn cũng có thể gặp rắc rối.

Nhưng nếu bạn vẫn muốn dùng một bài nhạc có trong Music Library của YouTube cho Podcast thì sao?
Nếu bạn trót mất công tìm và nghe nhạc trên Thư viện nhạc miễn phí của YouTube và chọn được một bản nhạc rất ưng thì phải làm sao? đồng thời cũng muốn tránh trường hợp nghệ sỹ bỗng một ngày không cho bài đó dùng miễn phí trên YouTube như trường hợp kể ngay ở trên thì làm thế nào?
Cách đơn giản nhất là liên hệ trực tiếp tới nhạc sỹ.
Trong các video của bài nhạc đều có nêu tên bài hát và nghệ danh của tác giả, nhiều video có cả các thông tin, đường link của nhà sản xuất trong phần Mô tả nữa, bạn hãy lần theo dấu đó mà liên hệ với họ.
Có nhiều người có website riêng và để thông tin đầy đủ cách sử dụng nhạc của họ.
Tips: Nếu nghệ sỹ chưa có Website hoặc nhiều album trên các trang nghe nhạc thì bạn đừng vội lo, đó có thể là dấu hiệu tốt cho bạn khi mà nghệ sỹ họ chỉ mới bắt đầu thương mại nhạc của mình. Thực ra các nghệ sỹ đều vui khi nhạc của họ được lan tỏa nên mình dám chắc bạn sẽ được trả lời thôi.

Phần II: Tìm nhạc cho podcast ở đâu?

Phần này sẽ tổng hợp một số nguồn nhạc bạn có thể tìm làm intros, outros và background music cho podcast. Danh sách này sẽ được cập nhật khi mình tìm thêm nguồn mới.

Liên hệ trực tiếp với các nhạc sỹ
Với mình thì đây là phương án đầu tiên. Bởi vì sau khi tìm hiểu rất nhiều mà chưa tìm ra nhạc phù hợp, mình đành leo đi tìm nhạc trên các trang nhạc trực tuyến rồi liên hệ trực tiếp với nhạc sỹ. Nếu như không may mắn có người quen làm nhạc thì bạn cũng có thể tìm nhạc trên Soundcloud, Spotify hoặc YouTube. Ngoài ra, bạn có thể tìm người làm nhạc trên các Facebook groups, trường nhạc, hoặc nếu bạn thích gu nhạc của một podcast khác, bạn cũng có thể liên hệ với người cung cấp nhạc của kênh đó.Quan trọng là khi có nhạc rồi, bạn nên có phép viết rõ bằng văn bản hay email và hóa đơn (nếu có) để đảm bảo an toàn về sau nhé!

Có 3 loại dịch vụ cung cấp nhạc phổ biến

1. 1. Miễn phí
2. 2. License cho 1 bản nhạc
3. 3. Subscription: Có nên dùng trang có Subscription? Nếu bạn có kế hoạch dùng rất nhiều nhạc và thay đổi nhạc cho podcast thường xuyên thì việc dùng các trang subscription là lựa chọn thông minh. Nhưng nếu bạn chỉ muốn 1,2 bài nhạc và sound effects để làm intro, outro và nhạc chuyển giữa các phần trong podcast thì phương án mua nhạc về lâu về dài lại kinh tế hơn. Có một số trang Subscription cho bạn dùng nhạc bạn đã download kể cả sau khi bạn ngưng sử dụng dịch vụ của họ thì cũng là một lựa chọn cần cân nhắc, có điều bạn nên để ý nếu họ thay đổi điều khoản này sau đó.

Nguồn miễn phí

1. 1. https://archesaudio.com/ : Đầu tiên phải kể đến trong danh sách Free là trang này. Đây là trang được creator mở trong năm nay (2020) và phục vụ chủ yếu podcasters nên trong này nhạc được Free ưu tiên cho Podcasters với yêu cầu phải credit họ trong nội dung và giới thiệu podcast. Trang này được cập nhật thường xuyên và nhạc cũng rất chất lượng nữa.
2. 2. Free Music Archive: Đây là trang phải gọi là nhà nhà đều biết. Trang web này có từ khá lâu rồi, nhạc hơi nhiều và lộn xộn một chút nhưng nếu bỏ thời gian nghe nhiều bạn cũng có thể tìm được bản hay ho, phù hợp cho podcast. Trang này có nhiều bài cấp Creative Commons license mà bạn có thể dùng trong các dự án thương mại.
3. 3. Silverman Sound Studios: Nhạc do Shane Ivers cung cấp theo Creative Commons License và được sử dụng miễn phí trong podcast nếu bạn credit tên tác giả – hoặc trả một khoản phí nhỏ thì không cần credit.
4. 4. Dig CCmixter: Bạn có thể tìm nhạc hoàn toàn free ở đây, chỉ cần bạn credit lại tên tác giả. Lưu ý không hẳn mọi bài nhạc ở đây đều sử dụng cho sản phẩm media có kinh doanh (kiếm tiền), nên phải đọc kỹ phần điều khoản trước khi quyết định sử dụng 1 bản nhạc nhé!
5. 5. Sound Bible: Nhạc kênh này đa phần có Creative Commons licenses.
6. 6. Freepd: Nhạc free nhưng trang web hơi cũ, tìm kiếm hơi mất thời gian chút
7. 7. Zapsplat: Nguồn hoàn toàn miễn phí nếu credit lại trang web của họ
8. 8. http://podsummit.com/freemusic/ Podsummit là tổ chức mà các podcaster nên biết, họ cũng tổng hợp 1 số bài nhạc dùng miễn phí nhưng số lượng nhạc rất ít.
9. 9. Ngoài ra nếu bạn sử dụng Anchor thì cũng có thể sử dụng nguồn nhạc và sound mà hosting này cung cấp. Anchor thì free rồi, nên đây cũng là một hướng rất tốt cho người mới bắt đầu.
   Cập nhật: Từ tháng 10/2020, những nhà sáng tạo có thể dùng thư viện nhạc gồm hơn 65 triệu bài nhạc của Spotify khi đăng tải show của mình với Anchor. 

Nguồn mua nhạc trả theo bài

1. 1. Syncly Music
2. 2. Audio Jungle: Cung cấp nhạc và sound effects thuộc Royalty-free. Bạn có thể mua theo bài hoặc một gói nhạc.
3. 3. Premium Beat: Giá từ $49/bài
4. 4. Audio Network
5. 5. Sounddogs: Kênh này có nhiều soundeffect và giá rất nhỏ, chỉ từ 3$ cho một sound.
6. 6. Pond5: Trang này bạn có thể mua nhạc để làm intro, outro và musicbed (nhạc nền) với giá khá thấp, tầm ~$15
7. 7. Jamendo.com: Trang này có lựa chọn mua nhạc theo bài giá từ 9.99euro/ bài hoặc trả subscription thì hơi cao một chút
8. 8. Pyramidtracks.com: Với lựa chọn từ $19,99/bài
9. 9. machinimasound.com: trang mua nhạc với giá từ $8/bài

Trang web trả phí hàng tháng không giới hạn lượng nhạc sử dụng

1. 1. Storyblocks: Giá từ $8.25/tháng
2. 2. Soundstripe: Giá từ 11.25$/tháng. Đây là thư viện nhạc Royalty-free với nhiều lựa chọn giấy phép. Có cả lựa chọn cho người chỉ cần Sound effect với $8.25/month: phù hợp cho các bạn làm sản xuất video. Và lựa chọn mua License của 1 bản nhạc $39.95/bài
3. 3. Artlist: Giá $12.41/tháng (14 days Money guarantee) Gồm nhạc và sound effect với mọi giấy phép cả trọn đời và không hạn chế sử dụng.
4. 4. Musicbed: Từ $9/tháng, tùy platform bạn dùng thì giá có thay đổi. Có lựa chọn mua 1 bản nhạc với giá từ $49/bài và cả dịch vụ đặt làm bài nhạc theo yêu cầu.
5. 5. Epidemic Sound: $13/tháng. Kho nhạc với hơn 30k bản nhạc và 60k sound effects.
6. 6. Sessions Blue: $25/tháng Trang này đắt thiệt nhưng vào cái là thích mê luôn. Cả những cái tên lớn như GIMLET hay NPR cũng tin dùng trang này.
7. 7. Jamendo.com: Trang này có thư viện nhạc rất lớn nhưng giá subscription khá cao 49euro/tháng.

Kết luận: Để trở nên chuyên nghiệp và vô tư phát triển từ việc mở rộng phạm vi phát sóng tới việc kiếm tiền từ podcast, chúng ta nên cân nhắc sử dụng nhạc cho hợp lý, nhất là khi chúng ta cũng có nhiều lựa chọn từ miễn phí tới với mức phí khá nhỏ.Chúc bạn tìm được nhạc ưng và thành công với podcast.